W przeszłości życie Poznania toczyło się wokół Warty. Obecnie miasto ponownie zwraca się w stronę rzeki. W tym roku, w trakcie sezonu, nie zabraknie licznych atrakcji i możliwości spędzenia czasu na terenach nadwarciańskich.
770. urodziny Poznania były dobrą okazją, by przypomnieć mieszkańcom Poznania o znaczeniu Warty dla funkcjonowania miasta. W przeszłości główną przyczyną lokalizacji osad nad rzekami był dostęp do wody pitnej. Dodatkowo stanowiły one ważne szlaki komunikacyjne i handlowe. Były więc jednym z głównych czynników miastotwórczych.
Nie inaczej było w przypadku Poznania. Rzeka była czynnikiem determinującym lokalizację grodu na Ostrowie Tumskim. Do dziś Warta stanowi główną oś, która dzieli miasto na dwie części: prawobrzeżną i lewobrzeżną.
Powstanie doliny Warty jest związane z działalnością lądolodu. Dzisiaj obszar ten, położony w granicach Poznania, jest całkowicie przekształcony przez człowieka. Istotną datą w tym procesie jest XIX w., czyli okres rozkwitu transportu rzecznego. Przeprowadzono wówczas prace związane z odwodnieniem terenu doliny. Z kolei w XX w. niemiecki urbanista Joseph Stübben zajął się opracowaniem planów zagospodarowania terenów znajdujących się w pobliżu rzeki. Jednym z jego postulatów była budowa ciągów komunikacyjnych na specjalnych nasypach.
Na przełomie XIX i XX w. na Warcie powstał port rzeczny. Jego znaczenie zmalało w dwudziestoleciu międzywojennym.
W 1960 r. rozpoczęła się inwestycja, której celem było przebudowanie poznańskiego węzła wodnego. Ostatecznie w październiku 1968 r. oddano do użytku nowy kanał żeglugowy, a stare koryto zamknięto. Obecnie w miejscu, gdzie dawniej płynęła Warta, znajduje się park. Podczas jego otwarcia w 2016 r. Zarząd Zieleni Miejskiej (ZZM) informował o posadzeniu tam ponad 100 drzew, 16 tys. krzewów oraz 10 tys. bylin i traw ozdobnych. Założono również ponad 13 tys. metrów kwadratowych trawnika. Sam zaś park miał nawiązywać swoim charakterem do płynącej tędy wcześniej rzeki.
Nowe życie brzegów
We wrześniu 2020 r. rozpoczęły się najnowsze prace. Miasto przystąpiło wówczas do rewitalizacji brzegu Warty – łącznie 5 kilometrów po obu stronach rzeki. Celem inwestycji była poprawa bezpieczeństwa. Wcześniejsze umocnienia Warty zostały wykonane pod koniec lat 60. i znajdowały się w kiepskim stanie, który zagrażał wypoczywającym nad rzeką, uprawiającym sporty wodne, a także wpływały niekorzystnie na ekosystem. Na betonowych płytach widać było spękania, wykruszenia i załamania.
Urząd Miasta Poznania informował wówczas w komunikacie, że planowana modernizacja zabezpieczeń brzegowych zakłada, że z ekosystemu wyeliminowane zostaną płyty betonowe, które ograniczają wchłanianie wody do gruntu. „Zastąpią je rozwiązania bliskie naturze – przepuszczalne umocnienia w postaci koszy i materacy gabionowych wypełnionych kamieniem i humusem, które następnie zostaną pokryte zielenią. Pozwoli to na rozszczelnienie powierzchni skarp, przyczyniając się do zwiększenia retencji gruntowej oraz odpływu powierzchniowego na rzecz gruntowego. Dzięki takiemu zabiegowi nastąpi poprawa w funkcji ekosystemu. Materiały proekologiczne sprawią, że woda będzie poddawana naturalnej filtracji. Przyjęte rozwiązania zabezpieczą brzegi rzeki przed erozją, która stwarza zagrożenie dla przyległej infrastruktury i pogarsza warunki przepływu wód wezbraniowych” – informowano.
Już wówczas nie wszyscy byli przekonani co do wybranych rozwiązań. Koalicja ZaZieleń Poznań udostępniła w swoich mediach społecznościowych wpis Michała Kucharskiego, który stwierdził, że przebudowa brzegów Warty oznacza: „likwidację dziko narosłych roślin i wypędzenie żyjących tam zwierząt, a w miejsce walczącej zwycięsko z betonem natury, równo strzyżony trawnik”.
„Uporządkowanie nabrzeża Warty jest konieczne. Trudno jednak nazwać ekologicznym wdrażane rozwiązanie, godzące w zwierzęta i rośliny, które już się tam zadomowiły. Tymczasem tak określają je władze miasta. (…) Już w 1959 r. Profesor Helena Szafran, jedna z najważniejszych naukowczyń w historii UAM, pisała, że brzegi Warty domagają się renaturalizacji w miejsce betonu i szlifowania. Byłoby to z korzyścią dla rzeki, urody miasta i zdrowia mieszkańców, twierdziła. Zamiast tego proponuje nam się równo przycięty trawnik”.
Miasto przeprowadziło inwestycje w zakładanej formie.
– Przez ostatnie lata sukcesywnie inwestujemy w tereny nadwarciańskie, dzięki czemu przestrzeń nad rzeką jest coraz bardziej atrakcyjna. Mieszkańcy już mogą cieszyć się ze zrewitalizowanych brzegów Warty. Betonowe płyty zastąpiono przepuszczalnymi umocnieniami w postaci pokrytych zielenią koszy wypełnionych kamieniami i ziemią – mówi prezydent Poznania, Jacek Jaśkowiak. – Jeszcze w tym roku rozpoczniemy kolejną dużą inwestycję. Budowa mostów Berdychowskich dla pieszych oraz rowerzystów nad Wartą i Cybiną ułatwi przemieszczanie się między Jeziorem Maltańskim i Politechniką Poznańską, a centrum Poznania.
Rowerem wzdłuż Warty
Ważnym elementem nadwarciańskim jest Wartostrada. Ta droga pieszo-rowerowa biegnie przez tereny zalewowe. Pełni funkcję alternatywnego systemu transportu komunikacji rowerowej. To również wyjście naprzeciw oczekiwaniom poznaniaków w zakresie infrastruktury rowerowej i potrzeb integracji systemu komunikacji rowerowej na poziomie metropolitalnym.
Pod koniec 2020 r. powstał łącznik umożliwiający zjazd na Wartostradę z mostu Bolesława Chrobrego. Dzięki temu połączono fragment od ul. Estkowskiego do rejonu przystani w Starym Porcie. Połączył się tam z odcinkiem między mostem a ul. Czartoria na Chwaliszewie. Wcześniej ukończono budowę blisko półkilometrowego fragmentu, który połączył okolice wiaduktu kolejowego z mostem Mieszka I. Można nim dojść lub dojechać do tarasu przy Bramie Poznania.
Od marca 2020 r. dostępny jest 1,3-kilometrowy odcinek między mostem Królowej Jadwigi a schodami i pochylnią przy parku w Starym Korycie Warty. Równocześnie powstały trzy parkingi rowerowe zlokalizowane przy moście Rocha, moście Chrobrego i na dworcu PKP Garbary. Trasa została też wyposażona w monitoring i oświetlenie.
W maju ubiegłego roku Poznańskie Inwestycje Miejskie (PIM) poinformowały o pracach projektowych dla odcinka Wartostrady od mostu Przemysła I w stronę Dębiny.
Projekt „Budowa Wartostrady pieszo-rowerowej” współfinansowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
Atrakcje nad rzeką
Od 1 maja w Starym Porcie działa tymczasowa przystań rzeczna. Można w niej za darmo zacumować łódź. Oprócz tego miasto uruchomiło wypożyczalnię motorówek, dzięki której będzie można zobaczyć Poznań z innej perspektywy, bez konieczności posiadania patentu sternika motorowodnego. Wystarczy zabrać ze sobą dowód osobisty i przejść na miejscu krótkie przeszkolenie.
20 maja na Wartę powrócą tramwaje wodne. Rejsy będą się odbywać w weekendy na dwóch trasach. W kierunku północnym: od przystanku zlokalizowanego na wysokości katedry (ul. Panny Marii) do mostu kolejowego w Koziegłowach. Następnie powrót do przystanku początkowego. W soboty statek będzie wyruszać o godz. 11 i 17. Z kolei w niedziele o godz. 14.
Druga trasa, w kierunku południowym, prowadzić będzie od przystanku zlokalizowanego na wysokości katedry (ul. Panny Marii) przez przystanek przy ul. Ewangelickiej (Chwaliszewo) aż do wysokości mostu kolejowego na Starołęce. Powrót do przystanku przy ul. Panny Marii. W soboty tramwaj będzie wyruszać o godz. 14, a w niedziele o godz. 11 i 17.
Przystań rzeczna, wypożyczalnia motorówek i tramwaj wodny – będą funkcjonować do 27 sierpnia.
W tym sezonie miasto wynajmuje tereny operatorom siedmiu miejscówek na obu brzegach rzeki. Działa już KontenerART przy parku Stare Koryto Warty. Czekają tam na mieszkańców m.in. wydarzenia muzyczne, w tym koncerty w ramach Demostacji czy Jam Session, wystawy oraz lekcje tańca.
Można już też odwiedzać Ogród Szeląg przy ul. Ugory. W tym roku wzbogacił się on o dodatkową przestrzeń. W tym roku odbędzie się tam, ponownie, popularny cykl koncertów plenerowych „Solo na Szelągu”.
Wypoczywać można także w Starym Porcie na cyplu Warty. Jest tam strefa relaksu z leżakami, punkt gastronomiczny, przygotowano też ciekawy program wydarzeń kulturalnych. Z kolei przy moście Królowej Jadwigi, w Nurcie, na poznaniaków i turystów czeka dobra selekcja muzyki elektronicznej, gastronomia i leżaki.
Na wysokości politechniki przy ul. Przystań, 29 kwietnia wystartowała Barbarka ze strefą relaksu i gastronomią. W tej okolicy, w trakcie sezonu, będzie można odwiedzić także Rojber Plażę i Burger KONT. W przygotowaniu jest także przetarg na najem nieruchomości na wysokości osiedla Piastowskiego (plaża Rataje).
Ponadto na prywatnych gruntach działać będą Brzeg Wschodni oraz Klub na Fali, a w budynku Łazienek Rzecznych nowa restauracja OT.Warta.
Kultura nad rzeką
W tym sezonie nie zabraknie też licznych wydarzeń kulturalnych. 770. rocznica lokacji miasta to temat niektórych wydarzeń z cyklu „Rzeka Żywa”, odbywających się w miesiącach wakacyjnych. Będą one dotyczyły relacji pomiędzy rzekami, w szczególności Cybiną, a miastem. W planach są warsztaty o charakterze edukacyjno-przyrodniczym, spacery tematyczne oraz wydarzenia plenerowe zachęcające do twórczego i aktywnego spędzania czasu nad rzeką.
10 czerwca odbędzie się spacer przyrodniczy z grą terenową na terenie użytku ekologicznego Wilczy Młyn. Ponadto w lipcu, sierpniu i wrześniu odbędą się cykle warsztatów „Co szumi, ćwierka i skrzeczy na nadwarciańskich brzegach”. W ich ramach przeprowadzone zostaną zajęcia „Dzicy mieszkańcy Poznania” oraz „O łęgach topolowych z dendrologiem”. W wakacje odbędą się także spacery w ramach Lata na Trakcie.
W parku Stare Koryto Warty i znajdującym się na jego terenie Pawilonie, w drugiej połowie czerwca, odbędą się wydarzenia towarzyszące Międzynarodowemu Festiwalowi Filmów Animowanych Animator. To m.in. pokazy filmów krótkometrażowych w ramach sekcji Animator bez Selekcji, pokazy dla dzieci, koncerty, spotkania z artystami uczestniczącymi w festiwalu, a także kino plenerowe.
W tym roku mają się rozpocząć kolejne inwestycje nad Wartą. Jedną z nich jest budowa mostów Berdychowskich. Będą to dwie przeprawy dla pieszych i rowerzystów nad Wartą oraz Cybiną zbudowane na wysokości ul. Berdychowo, a następnie poprowadzone przez cypel w południowej części Ostrowa Tumskiego, w okolicę parku Stare Koryto Warty. Konstrukcja będzie liczyła łącznie blisko 300 metrów. Według zapowiedzi Urzędu Miasta Poznania, budowa mostów ma potrwać ok. dwóch lat.
Z kolei w okolicach Bramy Poznania oraz wzdłuż Wartostrady realizowana jest inwestycja „Brama otwarta na rzekę – edukacja ekologiczna na terenach nadwarciańskich”. W ramach projektu powstała już Ekologiczna Ścieżka Edukacyjna i Eksperymentalny Ogród Dziedzictwa. W sezonie turystycznym zostanie otwarty kolejny element inwestycji – Rzeczny Ogród Ekoedukacji. Będzie to miejsce, w którym można spędzić czas doświadczając różnych zależności i zjawisk w ekosystemie. Znajdzie się tu ścieżka bosych stóp, kuchnia błotna, tor wodny, równoważnia i labirynt. W przestrzeni tej będzie można również skorzystać ze stanowiska do przeprowadzania warsztatów oraz miejsca odpoczynku. Ogród zostanie zlokalizowany w dwóch miejscach: wzdłuż promenady przy ul. Ostrówek oraz na dolnej terasie Cybiny, przy Bramie Poznania.
Zobacz też: To miejsce w Poznaniu nie podobało się każdemu. Były skargi. Otworzy się ponownie
