Na ulicach Poznania coraz rzadziej można usłyszeć dźwięczną gwarę poznańską. Jakie 20 słów są najpopularniejsze i najczęściej wypowiadane? Poznajmy kulturowe bogactwo języka, które przetrwało w sercach pokoleń poznaniaków.
Gwara poznańska w codziennym życiu
Badania ankietowe przeprowadzone przez Annę Piotrowicz i Małgorzatę Witaszek-Samborską ukazują, że poznańska gwarowa mowa nadal tętni w języku mieszkańców. Wartości kulturowe przekazywane z pokolenia na pokolenie nadal żyją w codziennych rozmowach i zwrotach.
20 słów, które królują w poznańskiej gwarze
Ankieterki podzieliły najczęściej używane wyrażenia w gwarze poznańskiej na 20 miejsc. Ciekawostką jest fakt, że niektóre z nich utrzymują się w lokalnym dialekcie wciąż, choć mijają lata.
- 20. Gzik (twarożek)
- 19. Japa (dziura, gęba)
- 18. Glajda (błoto, niechlujna osoba)
- 17. Klamerka (spinacz do bielizny)
- 16. Galart (galareta z mięsa)
- 15. Chichrać (śmiać się)
- 14. Kamlot (kamień)
- 13. Brzdąc (ciastko biszkopotowe z dużą ilością kremu)
- 12. Zakluczyć (zamknąć na klucz)
- 11. Giglać (łaskotać)
- 10. Odbić (skasować)
- 9. Siora (siostra)
- 8. Naramki (ramiączka)
- 7. Laczki (pantofle domowe)
- 6. Pyry (ziemniaki)
- 5. Dynks (jakaś rzecz)
- 4. Pyzy (kluski drożdżowe gotowane na parze)
- 3. Kromka (skrajny kawałek chleba, piętka)
- 2. Wuja (wuj)
- 1. Brachol (brat)
„Spośród gwar miejskich polszczyzna mieszkańców Poznania z pewnością należy do tych, które wciąż żyją” wyjaśniają autorki badania. Ta lista słów to jedynie wierzchołek lodowca, który ukazuje bogactwo kulturowe i językowe poznańskiego dialektu.
Cechy gwary poznaniaków
Gwara poznańska stanowi charakterystyczny element języka polskiego, wykształcony głównie wśród mieszkańców Poznania i okolic. Jej cechy fonetyczne oddają specyfikę regionu i wykazują wpływy niemieckie, zwłaszcza na obszarach byłego zaboru pruskiego po 1815 roku.
Wyróżniające cechy wymowy gwary poznańskiej obejmują charakterystyczne podwyższenie melodii, zwane „zaśpiewem”, zazwyczaj na końcu zdania, z wydłużeniem ostatniej sylaby. W leksyce gwary poznańskiej można zidentyfikować różne elementy. Dialektyzmy, archaizmy, germanizmy i słownictwo miejskie wspólnie tworzą bogactwo leksykalne gwary.
Badania nad gwarą poznańską były podejmowane już w okresie międzywojennym, a znaczący wkład w ich rozwój miała prof. Monika Gruchmanowa. Słuchowiska radiowe, takie jak „Wuja Ceśku opowiada” czy „Blubry Starego Marycha,” oraz konkursy gwary poznańskiej.
Czytaj też: Co można w komunikacji miejskiej, a co jest zabronione? Doprecyzowano przepisy
