Baśń Marii Konopnickiej „O krasnoludkach i o sierotce Marysi” zna z dzieciństwa zapewne większości z nas. Zapisanej opowieści towarzyszą ilustracje. Jednymi z najbardziej znanych są te autorstwa Jana Marcina Szancera. Właśnie odkryto pierwsze, niemieckie źródło ilustracji do baśni.
Dla wielu baśnie są częścią dzieciństwa. Z innymi fascynacja nimi pozostaje znacznie dłużej. Tak było w przypadku poznańskich badaczek z Wydziału Filologii Polskiej i Klasycznej, które odkryły źródło ilustracji do baśni „O krasnoludkach i o sierotce Marysi”. Co prawda w 2016 roku Biblioteka Narodowa zakupiła unikatowy egzemplarz wydania z 1896 roku, jednak źródło zawartych w nim ilustracji nie było znane. Mowa o dwunastu litografiach z Niemiec.
Sprawę badano na Wydziale Zespół ds. Badań nad Literaturą i Kulturą Dziecięcą pod kierownictwem JM Rektor UAM, prof. dr hab. Bogumiły Kaniewskiej. Pierwszy raz wspomniano o ilustracjach w 2022 podczas seminarium poświęconego właśnie Marii Konopnickiej. Dr Anna Czernow i Aleksandra Wieczorkiewicz wybrały się do Berlina aby na własne oczy zobaczyć litografie z lat 1886-1891. Podejrzewały, że to co zastaną na miejscu może być źródłem ilustracji wykorzystanych w polskich książkach. Badaczki nie myliły się. Potwierdziło się źródło ilustracji, z których skorzystał wydawca baśni Michał Arct w 1896 roku. Nie widomo jednak jak wówczas rozegrano sprawę praw autorskich do ilustracji.
fot. UAM
– Badaczki przypuszczają jednak, że Michał Arct musiał kontaktować się z niemiecką pracownią, żeby pozyskać litografie. Inną sprawą pozostaje fakt, że w XIX wieku „pożyczanie” cudzych materiałów graficznych bez wiedzy i pozwolenia autorów było na porządku dziennym, szczególnie w masowej produkcji książkowej i czasopiśmiennej. Trzeba też pamiętać, że prawo autorskie nie obowiązywało w obecnym kształcie – informuje Przemysław Stanula z sekcji prasowej UAM.
„Szczęśliwe zakończenie poszukiwań krasnoludków z baśni Marii Konopnickiej”
Już niedługo w „Pamiętniku Literackim” ukaże się artykuł autorstwa prof. UAM dr hab. Katarzyny Krzak-Weiss, dr Anny Czernow i dr Aleksandry Wieczorkiewicz. Będzie nosił tytuł „Szczęśliwe zakończenie poszukiwań krasnoludków z baśni Marii Konopnickiej”. Zainteresowani będą mogli dzięki niemu dowiedzieć się więcej o analizie niemieckich tekstów, które towarzyszyły oryginalnym litografiom w czasopiśmie „Kinder-Gartenlaube”. Badaczki pracują jeszcze nad drugi projektem, który ukarze się dzięki współpracy z wydawnictwem „Poznańskie Studia Polonistyczne”. Aktualnie ilustracje można oglądać w wersji cyfrowej.
fot. UAM
Czytaj także: Tramwaj na osiedle Kopernika. Mieszkańcy nie chcieli i nie będą go mieli | wpoznaniu.pl
