Historia ucieczki z żagańskiego obozu jenieckiego sięga czasów II wojny światowej. Doczekała się nawet ekranizacji w Hollywood. Ofiary leżą na cmentarzu na poznańskiej Cytadeli. Tam właśnie 23 marca o godz. 10:30 złożone zostaną wieńce i kwiaty.
Stalag Luft III w Żaganiu był w czasie II Wojny Światowej niemieckim obozem jenieckim dla lotników alianckich. Jeńcy uwięzieni w Żaganiu od pierwszego dnia pobytu przygotowywali się do ucieczki, traktując to jako swój żołnierski obowiązek. Utworzyli komitet ucieczkowy, którego przywódcą został dowódca eskadry pilot Roger Bushell, znany także jako „Big X”. 24 marca mija kolejna rocznica Wielkiej Ucieczki.
Uczczą pamięć jeńców
W niedzielę, 23 marca, w ceremonii na Brytyjskim Cmentarzy Wojennym na Cytadeli wezmą udział delegacje Ambasady Brytyjskiej oraz Ambasad krajów, których obywatele byli jeńcami wojennymi w Stalagu Luft III w Żaganiu. Obecne będą również władze Województwa, Powiatu i Miasta Poznania, Korpusu Konsularnego oraz delegacje kombatantów, oficjalnych instytucji Miasta Poznania oraz organizacji społecznych, a także osoby prywatne. Uroczystą oprawę ceremonii zapewnia Dowództwo Garnizonu Wojska Polskiego.
– Uroczystość ta odbywa się co roku i jest częściowo ekumeniczna. Przewodzą jej kapelan garnizonowy oraz pastor anglikański. Modlitwy prowadzone są w języku polskim i angielskim. Wydarzenie uświetnia obecność wojska, werblisty, składaniu kwiatów asystują żołnierze. Oprócz przedstawicieli władz na uroczystości pojawiają się też zwykle rodziny pochowanych oraz przedstawiciele ambasad, m.in. Nowej Zelandii, Australii, Łotwy czy Norwegii – mówi organizator Włodzimierz Walkowiak.
Jak tłumaczy Walkowiak, szczątki uciekinierów w latach 50. XX w. zostały pozbierane z grobów przy granicy polsko-niemieckiej i przeniesione na Brytyjski Cmentarz Wojenny. Na każdej mogile widnieje nazwisko osobnego więźnia.
24 marca minie kolejna rocznica
Jak doszło do ucieczki? Dla zmylenia strażników Komitet zdecydował o budowie trzech tuneli, a plan miał umożliwić ucieczkę co najmniej 200 więźniom. Ważnymi członkami Komitetu Ucieczkowego byli projektujący i drążący tunele, fałszerze wykonujący mapy i dokumenty podróży oraz krawcy szyjący cywilne ubrania z koców i innych materiałów. Wielką Ucieczkę zaplanowano na bezksiężycową noc 24. marca 1944 roku. Przeprowadzono losowanie kolejności 200 uciekinierów wyposażonych w mapy, dokumenty i przebrania.
O 4:00 nad ranem stało się jasne, że nie będzie możliwa ucieczka wszystkich 200 jeńców i zapadła decyzja, aby o 5 rano zamknąć tunel, który jednak o 4.45 został odkryli strażnicy. Mimo to 76 jeńcom udało się zbiec. Tysiące policjantów, członków HitlerJugend i żołnierzy skierowano do poszukiwania zbiegów. Tylko 3 uciekinierów szczęśliwie dotarło do Wielkiej Brytanii. Pozostałych 73 schwytano. 23 z nich odesłano do Żagania. A Hitler osobiście zlecił wykonanie egzekucji także pozostałych 50 mężczyzn. Wymordowano ich w trakcie transportu.
O uciekinierach powstały filmy
Heroiczna ucieczka zainspirowała twórców hollywoodzkiego przeboju p.t.: „The Great Escape” z niezapomnianą kreacją Steve’a McQuinna.
Z kolei polski filmowiec, Andrzej Fader, wyreżyserował z kolei film pt. „Wielka Ucieczka na północ”, który opowiada historię dwóch ocalałych zbiegów, którzy dotarli do Szczecina i stamtąd szczęśliwie udało się przemycić ich do Szwecji.
Czytaj także: Dyrektor szpitala: „Poznaniacy potrzebują na Lutyckiej nowej onkologii”
