Naukowcy przyjrzeli się początkom państwa Piastów. Dzięki badaniom paleoekologicznym wiemy jeszcze więcej o tym, co działo się na terenie dzisiejszej Wielkopolski tysiąc lat temu.
Jak informuje Agnieszka Książkiewicz z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, w najnowszym numerze Proceedings of the National Academy of Sciences ukazał się artykuł dotyczący genezy państwa Piastów.
– Praca łączy dane paleoekologiczne z ustaleniami archeologii, historii oraz numizmatyki. Oferują nowe spojrzenie na procesy towarzyszące powstawaniu pierwszych struktur państwowych na ziemiach polskich. Wśród autorów publikacji są badacze z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu: prof. Jakub Niebieszczański, prof. Katarzyna Marcisz, prof. Piotr Kołaczek, prof. Marcin Danielewski oraz prof. Mariusz Lamentowicz – przekazuje Książkiewicz.
Naukowcy prowadzili wysokorozdzielcze badania osadów jeziornych z Jeziora Lednickiego.
Historia zawarta w pyłkach
– Analizy pyłkowe umożliwiły rekonstrukcję przemian roślinności i użytkowania ziemi z dokładnością do ok. 20 lat – wyjaśnia Agnieszka Książkiewicz. Jak przekazuje, badacze zwracają uwagę na gwałtowne przekształcenia środowiska w IX i X wieku. Mówią wręcz o „rewolucji ekologicznej”. Ta mogła stanowić podstawę dla formowania się struktur politycznych i wojskowych.
– Dzięki zastosowaniu datowania radiowęglowego rdzenia osadów z Jeziora Lednica możliwe było uzyskanie precyzyjnej skali czasu. Umożliwia ona porównania z danymi historycznymi i archeologicznymi – mówi prof. Mariusz Lamentowicz z Wydziału Nauk Geograficznych i Geologicznych UAM.
Jezioro Lednica, wraz z wyspą, zawiera pozostałości rezydencji pierwszej polskiej dynastii. Fot. Mariusz Lamentowicz
– W efekcie rdzeń stał się kluczowym punktem odniesienia dla rekonstrukcji procesu zaniku pierwotnych lasów wokół Jeziora Lednica oraz rozwoju osadnictwa w tym regionie. Nowe dane zostały zestawione z wynikami badań torfowisk z Wielkopolski, Ziemi Lubuskiej i Pomorza. Wykonano je w wysokiej rozdzielczości próbkowania i datowania. Pozwoliło to na uzyskanie unikatowego obrazu dynamiki zmian krajobrazu i ekosystemów mokradeł pod wpływem działalności państwa Piastów. Procesy te zostały szczegółowo zapisane w osadach biogenicznych. Profil osadów z Jeziora Lednica stanowi tym samym kamień milowy w paleoekologicznych badaniach Wielkopolski – dodaje prof. Mariusz Lamentowicz.
Jak wyjaśnia prof. Katarzyna Marcisz z WNGiG UAM, osady jeziorne czy torfowe zawierają unikatowe informacje dotyczące historii ekosystemów:
– Podobnych danych nie jesteśmy w stanie uzyskać z pomocą innych źródeł. Po pierwsze, dane pisane nie sięgają w przeszłość tak daleko, jak zakumulowane w różnych zbiornikach osady. Po drugie, często konkretne zmiany ekosystemów nie zostały udokumentowane w przeszłości w dostępnych dla nas archiwach. Badania paleoekologiczne pozwalają nam spojrzeć w przeszłość i odczytać wiele aspektów rozwoju ekosystemów. Od zmian roślinności i hydrologii, występowania pożarów i zjawisk katastrofalnych, po wpływ człowieka. Zestawienie informacji uzyskanych z różnych źródeł pozwala na głęboką analizę danych, umożliwiając nam otrzymanie bardziej precyzyjnych rekonstrukcji środowiskowych – podkreśla prof. Katarzyna Marcisz.
Wycięli drzewa, zasiali zboża. Tak powstawał Poznań
Z opracowania naukowego wynika, że zaledwie w przeciągu jednego – dwóch pokoleń na obszarze wschodniej Wielkopolski doszło do szeroko zakrojonej wycinki grądów. To stworzyło przestrzeń dla intensywnego rolnictwa zbożowego. Umożliwiło uprawę, która była podstawą utrzymania dużych skupisk ludności, niezbędnych dla funkcjonowania państwowości. Dzięki temu mogły rozwijać się takie grody jak: Gniezno, Poznań, Giecz i Lednica.
Okazuje się też, że geneza państwa piastowskiego była blisko powiązana z transregionalnymi procesami handlowymi. W szczególności z handlem niewolnikami, prowadzonym przez Skandynawów. Ci sprzedawali siłę roboczą muzułmańskim odbiorcom w Azji Środkowej.
– Wymiana ta, intensyfikująca się w pierwszej połowie X wieku, wiązała się z napływem srebra (dirhamów) i przyczyniła się do powstania warunków sprzyjających konsolidacji lokalnych elit – informują naukowcy z UAM w Poznaniu.
– To niezwykłe, że dzięki pyłkowi roślin można uzupełniać luki w wiedzy historycznej sięgając do czasów formowania się państwa Piastów. Pokazuje to, że analiza pyłkowa, choć jest już ponad stuletnią metodą, wciąż może „wypływać na wody” niezbadanych problemów naukowych – podsumowuje prof. Piotr Kołaczek z WNGiG UAM.
Imitacja dirhama z ukrytego skarbu dirhamów w Klukowiczach (wschodnia Polska) zakopanego krótko po 901/902 r. n.e. Imitacje dirhemów były produkowane na głównych rynkach zaangażowanych w dalekosiężny handel wymiany dirhemów na niewolników; ta moneta została prawdopodobnie wybita w Kaganacie Chazarskim około 890–900 r. n.e. Fot. Dorota Malarczyk.
Czytaj także: Od niedawna mieszka w poznańskim zoo. Imię mogą nadać mu poznaniacy
