W sercu poznańskich Jeżyc, przy ul. Kochanowskiego 2a oficjalnie otwarto nową siedzibę Laboratorium Kryminalistycznego Komendy Wojewódzkiej Policji w Poznaniu. To przełomowy moment nie tylko dla miasta, ale również dla całego województwa wielkopolskiego i polskiej kryminalistyki.
Nowoczesny, sześciokondygnacyjny budynek o imponującej powierzchni użytkowej wynoszącej prawie 7 tysięcy metrów kwadratowych, wyposażony w najnowocześniejszy sprzęt i laboratoria jest miejscem pracy specjalistów z różnych dziedzin nauk kryminalistycznych.
Powstanie nowej siedziby Laboratorium Kryminalistycznego to odpowiedź na dynamiczny rozwój jednostki, która przez lata rozrastała się, zarówno pod względem liczby zatrudnionych osób, jak i prowadzonych badań. Dotychczas, ze względu na brak odpowiednich warunków, pracownicy laboratorium musieli pracować w różnych pomieszczeniach rozlokowanych w budynku Komendy Wojewódzkiej Policji. Były to prowizorycznie zaadoptowane miejsca, które nie spełniały wymagań nowoczesnej kryminalistyki.
Koncepcja budowy nowej siedziby została poparta decyzjami kierownictwa i naczelników wydziału. Wspólnie uznali, że skoro dostępna jest działka, istnieją możliwości finansowania z Funduszu Modernizacji Policji, a potrzeba stworzenia nowoczesnych warunków pracy była paląca, to należy podjąć odpowiednie kroki. Ważną funkcję odegrały także samorządy, które aktywnie wsparły projekt.
Ostateczny koszt inwestycji, wynoszący ponad 113 milionów złotych, objął zarówno budowę, jak i wyposażenie laboratorium. Wybrana firma Dekpol, specjalizująca się w realizacji innowacyjnych inwestycji (m.in. budowa polskiej stacji na Antarktydzie), ukończyła projekt przed terminem – zamiast 27 miesięcy, prace trwały jedynie 23 miesiące.
Ogromne laboratorium
Budynek Laboratorium Kryminalistycznego, o kubaturze przekraczającej 31 000 m³, to nie tylko imponująca powierzchnia, ale przede wszystkim zaawansowana technologia. W laboratorium znajdują się śluzy, digestoria, chłodziarki, komory laminarne, generatory gazów oraz specjalistyczne meble laboratoryjne. Każda z sekcji badawczych, od balistyki po fonoskopię, wyposażono w nowoczesny sprzęt dostosowany do specyficznych potrzeb badawczych.
Na szczególną uwagę zasługuje pracownia balistyki, w której znajdują się ściana kulochwytowa, płyty antyrykoszetowe oraz komora do odstrzeliwania amunicji gazowej. Laboratorium mechanoskopii, które zajmuje się badaniem śladów na pojazdach, posiada podnośniki nożycowe o udźwigu do 5 ton, umożliwiające precyzyjne badanie dużych obiektów. W pracowni fonoskopii, specjalizującej się w analizie dźwięków i nagrań, zastosowano zaawansowaną izolację akustyczną, dzięki czemu możliwe jest dokładne odsłuchiwanie nawet najbardziej zakłóconych stenogramów.
W budynku znajduje się także magazyn broni, wyposażony w system regałów przesuwnych, który może pomieścić do 3000 sztuk broni. Co więcej, laboratorium zaprojektowano z myślą o ekologii – na dachu zainstalowano panele fotowoltaiczne, a przy budynku zamontowano ładowarki do samochodów elektrycznych.
Sekcja mechanoskopii i balistyki (fot. Łukasz Gdak)
Specjalistyczne badania i innowacyjne podejście do śledztw
Laboratorium Kryminalistyczne Komendy Wojewódzkiej Policji w Poznaniu to jedno z najnowocześniejszych tego typu obiektów w Europie. Rocznie przeprowadzanych jest tu około 7 tysięcy ekspertyz, z których większość dotyczy próbek DNA, narkotyków, alkoholu oraz analizy mechanoskopijnej pojazdów.
W 2023 roku laboratorium przebadało m.in. 7 tysięcy próbek narkotyków, 1500 próbek krwi na zawartość alkoholu oraz 11 tysięcy próbek DNA. Ekspertyzy dotyczące mechanoskopii objęły analizę 4500 pojazdów i ich elementów. To istotny element pracy śledczej przy ustalaniu przyczyn wypadków i incydentów drogowych.
Laboratorium realizuje badania w 13 różnych dziedzinach kryminalistyki, w tym biologii, chemii, daktyloskopii, traseologii, fonoskopii oraz balistyki. Specjalistyczne sekcje, takie jak biologia i genetyka, zajmują się identyfikacją śladów biologicznych, w tym krwi, nasienia czy śliny, a także analizą DNA, co pozwala na identyfikację osób i zwłok. Sekcja chemii natomiast prowadzi badania środków odurzających, materiałów wybuchowych oraz substancji łatwopalnych.
– Nasza sekcja chemii obsługuje całe województwo wielkopolskie. Około 95 proc. spraw, którymi się zajmujemy, dotyczy narkotyków – głównie badamy susz roślinny i kryształy. Przeprowadzamy zarówno badania jakościowe, jak i ilościowe. Poza narkotykami analizujemy także substancje łatwopalne, pozostałości po pożarach, materiały wybuchowe oraz mikroślady. Zajmujemy się również NN substancjami, czyli takimi, których natura nie jest znana – naszym zadaniem jest je zidentyfikować. Podstawowym sprzętem, którym się posługujemy, są chromatografy gazowe GC-MS oraz spektrometry w podczerwieni. Dzięki temu sprzętowi możemy dokładnie określić, z jaką substancją mamy do czynienia, a w przypadku marihuany, na przykład, określić zawartość THC, co pozwala nam stwierdzić, jaki to rodzaj materiału – powiedział Sergiusz Błażejczak, biegły z zakresu chemii.
Separator komórek i inne innowacje technologiczne
Warto zaznaczyć, że poznańskie laboratorium jest jednym z nielicznych w Polsce, które wykonuje badania fonoskopijne, a jego specjaliści potrafią analizować nagrania audio w celu identyfikacji mówców lub odtworzenia zakłóconych zapisów. Wysoka izolacja akustyczna pozwala na precyzyjne przeprowadzanie tego typu analiz.
Jednym z największych osiągnięć technologicznych poznańskiego laboratorium jest wdrożenie technologii separacji komórek, jedynej tego typu w Polsce. Ten zaawansowany sprzęt pozwala na identyfikację profili DNA sprawców przestępstw przy użyciu minimalnych ilości materiału biologicznego, bez ryzyka jego utraty. Co więcej, technologia ta umożliwia wyodrębnienie profili DNA z mieszanin komórek, co jest szczególnie istotne w sprawach gwałtów z udziałem kilku sprawców.
Dzięki tej technologii, policyjni genetycy są w stanie nie tylko określić profil DNA sprawcy, ale również wyciągnąć dodatkowe informacje, takie jak wiek, kolor oczu, włosów czy pochodzenie biogeograficzne. To znacząco zawęża krąg podejrzanych, umożliwiając bardziej skuteczne prowadzenie śledztwa.
– Znajduje się tu bardzo ważne urządzenie – separator komórek. Otrzymaliśmy go dzięki funduszom norweskim w ramach programu NEMESIS. Separator komórek to narzędzie kluczowe przy badaniach związanych z przestępstwami seksualnymi, zwłaszcza gdy mamy do czynienia z kilkoma sprawcami. Pozwala on oddzielić poszczególne partie DNA z mieszaniny komórek, co znacznie przyspiesza i usprawnia cały proces identyfikacji. Jest to wyjątkowa technologia. Tylko pięć jednostek policji na świecie ma takie urządzenie, poza Polską są to Stany Zjednoczone, Chiny, Niemcy, Włochy i Szwajcaria. Separator komórek pozwala na oddzielenie DNA z różnych typów komórek, np. plemnikowych, nabłonkowych czy leukocytów. Dla przykładu, jeśli mamy krew i komórki nabłonkowe na miejscu zdarzenia, możemy oddzielić DNA z krwi – prawdopodobnie ofiary – od DNA z komórek nabłonkowych, które mogą należeć do sprawcy. Dzięki temu urządzeniu możemy uzyskać czysty profil DNA poszczególnych osób – powiedziała Justyna Laskowska, z Sekcji Biologii i Genetyki Laboratorium Kryminalistycznego KWP.
Rozwikłać sprawy sprzed lat
Warto również wspomnieć o systemie RAPID, który umożliwia oznaczenie profilu DNA w ciągu zaledwie 90 minut. Poznańskie laboratorium jest jedyną jednostką w Polsce, która dysponuje taką technologią, co znacząco przyspiesza czas prowadzonych postępowań i badania kryminalistyczne.
Otwarcie nowego Laboratorium Kryminalistycznego w Poznaniu ma być ogromnym krokiem naprzód dla policji w walce z przestępczością. Dzięki nowoczesnemu wyposażeniu i wykwalifikowanej kadrze, laboratorium ma gwarantować najwyższą jakość i wiarygodność przeprowadzanych badań. Co za tym idzie, wzrosnąć ma wykrywalność przestępstw, takich jak np. kradzież obrazu Claude’a Moneta, „Plaża w Pourville”.
– Przypomnę, że obraz zaginął w 2000 roku, a oryginał skradziono przez wycięcie go z ramy i zastąpienie kopią. W naszym laboratorium przeprowadzaliśmy szczegółowe oględziny tej kopii oraz ramy, skupiając się na ujawnieniu śladów linii papilarnych. To nie było tak proste, jak to często pokazują w telewizj. Proces ten wymagał dokładnej weryfikacji, a ujawnione ślady były jedynie punktem wyjścia. Materiał musiał zostać zakodowany i przesłany do bazy danych, a po powrocie z bazy, biegły musiał ponownie zweryfikować, czy ślad jest zgodny z materiałem dowodowym – powiedział Marek Pawicki, kierownik pracowni badań daktyloskopijnych KWP i dodaje:
– Jednym z utrudnień było to, że karta daktyloskopijna sprawcy trafiła do bazy dopiero w 2006 roku. Oznaczało to, że do tego czasu nie mieliśmy możliwości zidentyfikowania śladów. Co więcej, karta zawierała jedynie odciski opuszek palców, bez odbitek dłoni, co dodatkowo komplikowało sprawę. Dopiero pod koniec 2009 roku, przy kolejnej próbie zakodowania śladów, doszło do identyfikacji sprawcy. W 2010 roku, po działaniach obserwacyjnych, służby kryminalne zatrzymały osobę odpowiedzialną za kradzież. Odzyskano też obraz – powiedział Marek Pawicki, kierownik pracowni badań daktyloskopijnych KWP.
Sekcja daktyloskopii i traseologii (fot. Łukasz Gdak)
Będzie szybciej i dokładniej
Nowa siedziba pozwala na przyspieszenie terminu realizacji badań, co skraca czas prowadzonych postępowań śledczych. Dzięki rozbudowie infrastruktury i nowemu wyposażeniu, laboratorium ma możliwość rozszerzenia zakresu badań, m.in. o rekonstrukcję wypadków drogowych.
– W sekcji antroposkopii i informatyki śledczej zajmujemy się głównie badaniami nośników cyfrowych oraz identyfikacją osób na podstawie zapisów wizualnych. W ramach antroposkopii prowadzimy również postarzanie i odmładzanie osób (progresję oraz regresję wiekową). Tworzymy też portrety pamięciowe na podstawie zeznań świadków. Portret pamięciowy powstaje w oparciu o szczegóły podane przez świadka, co pozwala nam stworzyć wizerunek poszukiwanej osoby. Wykonujemy to najczęściej metodą kompozycji komputerowej, korzystając z setek elementów składowych twarzy. Czas trwania takiego procesu jest bardzo zróżnicowany – może wynosić od dwóch do czterech godzin, w zależności od predyspozycji świadka. Naszym priorytetem jest stworzenie komfortowych warunków, aby świadkowie nie czuli presji i mogli dokładnie opisać poszukiwaną osobę. Nasza sekcja będzie też znacząco wspierać techników kryminalistyki, którzy zlecają nam dokumentację fotograficzną z miejsc przestępstw. Dzięki nowoczesnemu sprzętowi i lepszym warunkom pracy, będziemy mogli dostarczać gotowe zdjęcia w formacie A4. To uprości cały proces tworzenia dokumentacji fotograficznej – wyjaśnił Krzysztof Berg, antroposkop.
Laboratorium Kryminalistyczne KWP w Poznaniu aktywnie współpracuje z poznańskimi uczelniami, takimi jak Politechnika Poznańska i Uniwersytet Medyczny. Współpraca ta obejmuje wymianę wiedzy, realizację projektów badawczych oraz organizację staży dla studentów. Laboratorium pełni również funkcję edukacyjną, organizując wykłady i warsztaty dla młodzieży oraz innych służb mundurowych.
Czytaj też: Przełom w niewyjaśnionej sprawie sprzed dwóch dekad? Znanemu trenerowi grozi dożywocie
